Utworzenie katalogu grobów osób walczących o suwerenną Polskę oraz możliwość otrzymania wsparcia finansowego na wyremontowanie i utrzymanie tych mogił – to główne założenia ustawy, która weszła w życie od nowego roku. Do kogo zwrócić się z prośbą o wpisanie miejsca pochówku do bazy i co musi zawierać podanie o dofinansowanie kosztów opieki nad grobem bohatera?
Ustawę o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski podpisał, w ostatnim dniu starego roku, prezydent Andrzej Duda. Przepisy weszły w życie już 1 stycznia 2019 roku. – Ustawa tworzy system opieki nad grobami tych, którzy z bronią w ręku walczyli o niepodległość Polski bądź sprawowali kierownictwo polityczne nad tą zbrojną walką – mówił podczas prac parlamentarnych Paweł Szrot, sekretarz stanu w kancelarii premiera. Chodzi o kilka pokoleń Polaków – tych, którzy angażowali się w walkę z zaborcami i okupantem w latach 1768–1963, czyli od zrywu konfederatów barskich po datę śmierci ostatniego żołnierza drugiej konspiracji.
W jaki sposób państwo roztoczy opiekę nad mogiłami bohaterów? Przede wszystkim powstanie ogólnokrajowa ewidencja miejsc pochówku osób uczestniczących w walkach (ale nie chodzi o groby wojenne). Za utworzenie bazy odpowiada Instytut Pamięci Narodowej. Dlatego właśnie do tej instytucji trzeba składać wnioski o wpisanie danej mogiły do rejestru. Mogą to zrobić m.in.: osoby fizyczne, fundacje, stowarzyszenia, kościoły czy przedstawiciele administracji publicznej. Jeśli grób znajduje się poza granicami Polski – wpis do rejestru może nastąpić na wniosek konsula RP lub z urzędu. IPN będzie musiał najpierw zweryfikować m.in. czy dana osoba rzeczywiście uczestniczyła w walkach o niepodległość.
– Drugim instrumentem tworzącym system opieki jest wsparcie finansowe, które będzie można przyznawać zarówno osobom fizycznym opiekującym się grobami, jak i organizacjom społecznym – mówił podczas debaty w Senacie przedstawiciel rządu. Dotacje – wypłacane z budżetu IPN-u – będą wynosić 80 procent kosztów, jakie pochłonie wykonanie deklarowanego projektu (remontu, budowy czy utrzymania). Jednak w przypadku świadczeń przyznawanych osobom fizycznym, wsparcie będzie wynosiło 100 procent. Każdy wniosek o przyznanie wsparcia finansowego musi być rozpatrzony w ciągu trzech miesięcy.
Na realizację zadań zapisanych w ustawie IPN każdego roku (do 2028) otrzyma maksymalnie 5 mln 275 mln zł. Z tej kwoty, 1 mln 300 tys. zł ma pokryć koszty administracyjne (związane m.in. z utworzeniem i prowadzeniem katalogu).
W ustawie nie znalazł się postulat Związku Powstańców Warszawskich, którzy chcieli, by przepisy wprost zakazywały likwidacji grobów weteranów. Dawni żołnierze AK wskazywali, że coraz częściej dochodzi do takich sytuacji ze względu na nieuiszczenie tzw. opłaty cmentarnej (ze względu np. na to, że nie żyją już bliscy bohatera). Jednak zdaniem przedstawicieli rządu było to zbędne, ponieważ ustawa w wystarczający sposób chroni groby bohaterów. Po pierwsze – jak wyjaśniał wiceminister Szrot – wypłacane dotacje mają być przyznawane nie tylko na renowację mogił, ale także na opłacenie ich dzierżawy. Przekonywał także, że wpisanie danego grobu do ewidencji IPN-u będzie automatycznie oznaczało, że nie może on zostać zlikwidowany.
autor zdjęć: Paweł Sobkowicz
komentarze