moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Powstaje raport o stratach wojennych zadanych przez ZSRS

Odtworzymy stan posiadania polskiego państwa we wschodnich województwach II RP na koniec sierpnia 1939 roku oraz policzymy straty, jakie stanowiła utrata tamtych ziem oraz znajdującego się tam majątku państwowego i prywatnego. Raport uwzględni straty poniesione na tych terenach w wyniku działań ZSRS i III Rzeszy – zapowiada dr Damian Markowski z Instytutu Strat Wojennych.

Wkroczenie Armii Czerwonej do Wilna 19 września 1939 r. 

Rok temu Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego opublikował raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej. Czy rozpoczęły się już prace nad przygotowaniem podobnego podsumowania w kontekście najazdu i okupacji sowieckiej podczas II wojny światowej?

Tak, od ponad roku prowadzimy prace nad raportem dotyczącym strat i zniszczeń na ziemiach wschodnich zadanych przez ZSRS. Jesienią zorganizowaliśmy konferencję naukową, która podsumowała dotychczasowe badania i była symbolicznym otwarciem na historyków, ekspertów i specjalistów spoza Instytutu, w tym środowisko międzynarodowe m.in. naukowców z Ukrainy czy Litwy.

REKLAMA

Czy metodologia i sposób opracowania raportu będą podobne jak przy pracach nad dokumentem o zniszczeniach spowodowanych przez III Rzeszę?

W dużym stopniu tak, ale musimy pamiętać o nieco innej sytuacji, jaka miała miejsce na wschodzie kraju. W latach 1939–1941 wschodnie województwa II RP znalazły się pod okupacją Sowietów. Następnie, po ataku Niemiec na ZSRS, zostały zajęte przez III Rzeszę. Na początku 1944 roku ponownie wkroczyła tam Armia Czerwona. Ponieważ po wojnie duża część tych terenów została przejęta przez ZSRR majątek, który tam pozostał najczęściej przepadał bezpowrotnie. Musimy więc stworzyć bilans otwarcia, czyli odtworzyć stan posiadania państwa polskiego na koniec sierpnia 1939 roku na obszarach anektowanych przez ZSRS po 17 września. Potem będziemy liczyć straty całkowite, jakie stanowiła utrata tamtych ziem oraz majątek należący do państwa i polskich obywateli, który został zniszczony, zagrabiony lub zaanektowany. Do stworzenia szkieletu raportu wschodniego wyodrębniliśmy też dziedziny gospodarki, które rozwijały się na wschodnich terenach II RP.

Jakie to obszary?

Są to: przemysł, bankowość, rolnictwo, ale też majątek w postaci zasobów surowcowych, nieruchomości, obiektów inżynierskich, ziem uprawnych i lasów czy wojska (w tym np. Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej, jej sprzęt, infrastruktura garnizonów). Uwzględnimy oczywiście zarówno własność państwową, jak i prywatną polskich obywateli. Przed wojną w Wilnie i Lwowie znajdowały się ważne ośrodki kultury i nauki, a więc m.in. obiekty zabytkowe i sakralne, zbiory biblioteczne i muzealne. Do tego dochodzą straty demograficzne, co oznacza konieczność przeprowadzenia analizy strat ludzkich spośród obywateli II RP. Wielu z nich Sowieci zamordowali w Katyniu, Charkowie, Miednoje i innych miejscach, wielu wywieźli w głąb ZSRR do obozów i łagrów.

Ile osób na Kresach Wschodnich dotknęły represje podczas II wojny?

Pracujemy nad ustaleniem tego. Wiemy, że masowe deportacje w latach 1940–1941 objęły około 340 tys. polskich obywateli, jednak takie wywózki organizowane były także później. Cezurą będzie data zakończenia ekspatriacji Polaków z dawnych ziem wschodnich II RP.

Polskie straty spowodowane przez III Rzeszę w trakcie II wojny wyniosły ponad 6 bln 200 mld zł. Tutaj suma może być podobna?

Nie chce wybiegać zanadto w przyszłość, na razie jest za wcześnie na podawanie konkretnych kwot. Musimy oszacować dokładnie utracone mienie nieruchome i ruchome, straty materialne i demograficzne.

Co stanowi dla Państwa największą trudność podczas prac nad raportem?

To przede wszystkim obecna sytuacja polityczna na wschodzie Europy oraz trwająca wojna w Ukrainie, co wiąże się z niedostępnością archiwów w Rosji i na Białorusi oraz utrudnionym dostępem do źródeł w Ukrainie. Na szczęście nie oznacza to, że badacze są całkiem pozbawieni źródeł wschodnich. Część materiałów była już publikowana m.in. przez Ośrodek Karta, polskich historyków czy Instytut Pamięci Narodowej. Nasz Instytut też zgromadził sporo dokumentów. Dlatego posiadamy najważniejsze materiały do badań.

Kiedy możemy się spodziewać gotowego dokumentu?

Prace potrwają minimum trzy lata, ale aby całkowicie wyczerpać temat, potrzeba nam około pięciu lat. Na obecnym etapie trudno jest określić, w jakim tempie będą prowadzone badania. Zależy nam przede wszystkim, aby dotrzeć do nowych materiałów i poznać losy tysięcy polskich obywateli. Chcemy, aby powstało solidne dzieło naukowe, które domknie wiele niewyjaśnionych kart naszej historii. Praca nad oszacowaniem wojennych strat jest powinnością państwa polskiego, a nasz zespół ma szansę wypełnić luki badawcze na temat tego okresu w dziejach Polski.


 

Dr Damian Markowski jest kierownikiem Sekcji Badania Dziejów Dawnych Ziem Wschodnich w Instytucie Strat Wojennych.

Rozmawiała: Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Domena publiczna

dodaj komentarz

komentarze

~Halszka
1702214160
BRAWO! Trzymam kciuki!!
C1-33-49-57

Polskie mauzolea i wojenne cmentarze – miejsca spoczynku bohaterów
 
Jacek Domański: Sport jest narkotykiem
Namiastka selekcji
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Snipery dla polskich FA-50
Rozkaz: rozpoznać przeprawę!
Niepokonany generał Stanisław Maczek
Wojskowi rekruterzy chcą być (jeszcze) skuteczniejsi
Kamień z Szańca. Historia zapomnianego karpatczyka
Witos i spadochroniarze
Miliony sztuk amunicji szkolnej dla wojska
Zapomogi dla wojskowych poszkodowanych w powodzi
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Złoty Medal Wojska Polskiego dla „Drago”
Olympus in Paris
Centrum Robotów Mobilnych WAT już otwarte
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Mikrus o wielkiej mocy
Rumunia, czyli od ćwiczeń do ćwiczeń
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Święto marynarzy po nowemu
Udane starty żołnierzy na lodzie oraz na azjatyckich basenach
Karta dla rodzin wojskowych
Ostrogi dla polskich żołnierzy
Jak dowodzić plutonem szturmowym? Nowy kurs w 6 BPD
Polskie „JAG” już działa
Komisja bada nielegalne wpływy ze Wschodu
Po pierwsze: bezpieczeństwo granic
Szkolenie 1000 m pod ziemią
Odznaczenia dla amerykańskich żołnierzy
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Zmiana warty w PKW Liban
Rosyjskie wpływy w Polsce? Jutro raport
The Power of Buzdygan Award
Ile GROM-u jest w „Diable”?
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Żeby nie poddać się PTSD
„Złote Kolce” dla sportowców-żołnierzy
Czworonożny żandarm w Paryżu
Mark Rutte w Estonii
Olimp w Paryżu
Polska liderem pomocy Ukrainie
Breda w polskich rękach
Polski producent chce zawalczyć o „Szpeja”
Zagrożenie może być wszędzie
Sojusz także nuklearny
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Rajd pamięci i braterstwa
Ostre słowa, mocne ciosy
Rozliczenie podkomisji Macierewicza
Hokeiści WKS Grunwald mistrzami jesieni
Czas „W”? Pora wytropić przeciwnika
Ogień nad Bałtykiem
Kto dostanie karty powołania w 2025 roku?
Do czterech razy sztuka, czyli poczwórny brąz biegaczy na orientację
Byłe urzędniczki MON-u z zarzutami
Kleszcze pod kontrolą
Polski wkład w F-16
Grób Nieznanego Żołnierza ma 99 lat
Nominacje generalskie na 106. rocznicę odzyskania niepodległości

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO